Giày dép, thủy sản, rau quả…có dư địa tăng trưởng lớn sang thị trường Á – Âu
Thương mại song phương Việt Nam và Liên minh Kinh tế Á – Âu (VN – EAEU FTA) sau 1 năm có hiệu lực dẫu đã có tăng trưởng nhưng, các ngành hàng rau quả, giày dép, thủy sản… còn nhiều việc phải làm để cụ thể hóa dư địa nhằm tăng giá trị xuất khẩu.
Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh Kinh tế Á – Âu (VN – EAEU FTA) được chính thức tuyên bố khởi động đàm phán vào tháng 3 năm 2013 tại Hà Nội. Được sự phê duyệt của Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ của Việt Nam và 5 nước thành viên Liên minh Kinh tế Á – Âu đã được ký chính thức VN – EAEU FTA vào ngày 29 tháng 5 năm 2015 tại Cộng hòa Kazakhstan.
Ngày 19 tháng 8 năm 2015, Chủ tịch nước đã phê chuẩn VN – EAEU FTA. Ngày 27 tháng 7 năm 2016, Ủy ban kinh tế Á – Âu đã có Công thư gửi phía Việt Nam thông báo về việc các nước thành viên của Liên minh kinh tế Á – Âu đã hoàn tất thủ tục trong nước cần thiết để VN – EAEU FTA chính thức có hiệu lực từ ngày 05 tháng 10 năm 2016.
Theo số liệu của Tổng cục Hải quan Việt Nam, năm 2016 kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và Liên minh Kinh tế Á – Âu (EAEU) đạt 3,04 tỷ USD, tăng 23% so với năm 2015.
Trong đó, xuất khẩu của Việt Nam đạt 1,77 tỷ USD, tăng 10%, xuất khẩu của EAEU sang Việt Nam đạt 1,27 tỷ USD, tăng 45%. Về tổng thể, Liên bang Nga chiếm khoảng 90% trong tổng kim ngạch thương mại giữa Việt Nam và EAEU.
8 tháng đầu năm 2017, thương mại giữa Việt Nam và Liên bang Nga đã tăng trên 29% so với cùng kỳ năm ngoái, trong đó xuất khẩu của Việt Nam tăng 37%, xuất khẩu của Liên minh tăng 18%.
Bộ Công thương cho biết, từ khi VN – EAEU FTA có hiệu lực cho đến cuối tháng 7 năm 2017, Việt Nam đã cấp 9.908 bộ Giấy chứng nhận xuất xứ mẫu EAV (C/O EAV) cho hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sang EAEU với tổng kim ngạch đạt 354,3 triệu USD, chủ yếu là dệt may, giày dép, thủy sản, nông sản, điện thoại và linh kiện.
Tuy nhiên, tỷ lệ sử dụng C/O EAV không cao, mới ở mức 20%. Các mặt hàng có tỷ lệ tận dụng C/O EAV cao để xuất khẩu sang EAEU bao gồm: giày dép (54,3%), rau quả (59,2%), thủy sản (69,1%), gạo (69,3%), hạt tiêu (75,5%) và dệt may (76,1%).
Về chiều nhập khẩu từ EAEU, theo số liệu của Tổng cục Hải quan Việt Nam, từ khi VN – EAEU FTA có hiệu lực cho đến nay, các dòng hàng nhập khẩu áp dụng mức thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt của Việt Nam có xu hướng tăng.
Cụ thể, trong 3 tháng cuối năm 2016, có 25 dòng hàng có kim ngạch nhập khẩu theo Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) mẫu EAV với tổng kim ngạch khoảng 44 triệu USD, tương đương khoảng 12% của tổng kim ngạch nhập khẩu từ EAEU.
Trong khi đó, trong 7 tháng đầu năm 2017 các con số này đã tăng vọt lên 65 dòng hàng với tổng kim ngạch nhập khẩu khoảng 305 triệu USD, tương đương trên 23%. Các mặt hàng được hưởng lợi chủ yếu là: lúa mỳ (100%), ngô (88%), phân bón các loại (25%), nhựa và các sản phẩm nhựa (29,2%); giấy và các sản phẩm giấy (23,6%), hợp kim nhôm (40,3%); ô tô chở hàng (46,7%);…
Các con số nêu trên khá ấn tượng. Điều này chứng tỏ VN-EAEU FTA đã và đang tạo ra cơ hội thuận lợi cho các doanh nghiệp và người tiêu dùng của Việt Nam cũng như 5 nước thành viên EAEU trong việc nhập khẩu và sử dụng hàng hóa nhập khẩu theo Hiệp định này.
Dẫu vậy, ở chiều xuất khẩu, cơ hội tăng trưởng sẽ không chia đều ở các thị trường. Điều này càng thấy rõ trong Bảng thống kê xuất khẩu hàng hóa sang các thị trường năm 2016 của Bộ Công thương, ngoài Liên bang Nga với giá trị xuất khẩu đạt 1,65 tỷ USD, tăng 15,2% so với mức 1,45 tỷ USD của năm 2015, thì các thị trường còn lại trong Liên minh EAEU như Belarus không có thống kê.
Đặc biệt, Kazakhstan, Armenia, Kyrgyzstan còn không thấy xuất hiện về số liệu thương mại trên Bảng thống kê của Bộ Công thương.
Theo đánh giá bước đầu của Liên minh, sau khi Hiệp định Thương mại tự do (FTA) Việt Nam – EAEU có hiệu lực, kim ngạch xuất – nhập khẩu hai bên sẽ đạt 10 – 12 tỷ USD vào năm 2020 (năm 2015 đạt khoảng 4 tỷ USD). Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Liên minh ước tính sẽ tăng khoảng 18 – 20%/năm.
Thế Hải-ĐT
